Στις συζητήσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρονται στο αποτύπωμα άνθρακα των δραστηριοτήτων τους. Τι σημαίνει όμως το αποτύπωμα άνθρακα; Τι περιλαμβάνει;
Σε αυτό το άρθρο, θα μοιραστούμε μαζί σας τη σημασία της υπερθέρμανσης του πλανήτη και την αξία του αποτυπώματος άνθρακα και τις εκτιμήσεις του κύκλου ζωής. Θα βρείτε παραδείγματα από τη βιομηχανία καθαρισμού και υγιεινής, που ισχύουν στις εργασίες καθαρισμού σας.
Αποτύπωμα άνθρακα: η σημασία της υπερθέρμανσης του πλανήτη
Τα αέρια θερμοκηπίου (GHG) είναι αέρια που είναι σε θέση να απορροφούν την ακτινοβολία μεγάλων κυμάτων (θερμότητα) που αντανακλάται από την επιφάνεια της Γης. Στη συνέχεια αντανακλούν αυτή την ακτινοβολία πίσω στη Γη. Εάν δεν υπήρχαν τα GHG στην ατμόσφαιρά μας, η Γη θα ήταν πολύ κρύα για να υπάρχει η ζωή όπως τη γνωρίζουμε. Ωστόσο, καθώς καίγονται περισσότερα ορυκτά καύσιμα και απελευθερώνονται άλλα GHG, η ατμόσφαιρα είναι σε θέση να απορροφήσει περισσότερη ακτινοβολία και έτσι θερμαίνεται. Αυτό είναι γνωστό ως φαινόμενο του θερμοκηπίου (ο ίδιος μηχανισμός όπως στα θερμοκήπια) και εμφανίζεται σε παγκόσμια κλίμακα.
Το 2014, δημοσιεύτηκε μια έκθεση σχετικά με την κλιματική αλλαγή, βασισμένη σε μακροπρόθεσμα επιστημονικά στοιχεία. Αυτή ανέφερε ότι η αύξηση στις συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου (GHG) (και αυτό δεν είναι μόνο το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) αλλά και ορισμένα άλλα αέρια όπως το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και άλλα) τα τελευταία 100 χρόνια έχει προκληθεί κυρίως από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Βασικά στοιχεία για την υπερθέρμανση του πλανήτη
- Τόσο ο Οργανισμός Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και η Επιτροπή της ΕΕ αναφέρουν ότι η αύξηση του CO2 ήταν κοντά στο 50% από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
- Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων και τα προϊόντα τους έχουν απελευθερώσει περισσότερες εκπομπές τα τελευταία 30 χρόνια από ό,τι τα 237 χρόνια πριν από το 1988.
- Μόλις 100 εταιρείες ευθύνονται για περισσότερο από το 70% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από το 1988 – τη χρονιά που ιδρύθηκε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή. Αυτό σύμφωνα με μια έκθεση του 2017 από τον περιβαλλοντικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό CDP.
- Το CDP διαπίστωσε επίσης ότι εκπέμπουμε 40% περισσότερες εκπομπές ετησίως από ό,τι το 1990.
- Η ΕΕ στοχεύει να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 – μια οικονομία με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτός ο στόχος βρίσκεται στο επίκεντρο του European Green Deal.
Τι σημαίνει το αποτύπωμα άνθρακα;
Ο άνθρακας είναι μια συντομογραφία για όλα τα διαφορετικά αέρια του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Το αποτύπωμα είναι μια μεταφορά για τον συνολικό αντίκτυπο που έχει κάτι. Ο όρος αποτύπωμα άνθρακα, επομένως, είναι μια συντομογραφία για να περιγράψει την καλύτερη εκτίμηση που μπορούμε να πάρουμε από τον πλήρη αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής από κάτι – μια δραστηριότητα, ένα αντικείμενο, έναν τρόπο ζωής, μια εταιρεία, μια χώρα ή ακόμα και ολόκληρο τον κόσμο.
Οι εκπομπές έρχονται σε διαφορετικά σχήματα και μορφές, καθώς οι εκπομπές από τη συλλογή των πρώτων υλών είναι πολύ διαφορετικές από τις εκπομπές από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Προσπαθούμε να ενώσουμε αυτές τις διαφορετικές εκπομπές σε δυνητικούς αριθμούς. Σημαίνει ότι διαφορετικές εκπομπές που προκαλούν τον ίδιο αντίκτυπο μετατρέπονται σε μία μονάδα. Αυτό το «Δυναμικό Παγκόσμιας Θέρμανσης» εκφράζεται σε kg ισοδύναμα CO2 (kg CO2-eq). Άλλες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου εκτός από τις εκπομπές άνθρακα (CO2) μπορούν επίσης να προκαλέσουν κλιματική αλλαγή, όπως το μεθάνιο (CH4) ή το αέριο γέλιου (N2O). Το ισοδύναμο CO2 είναι ένα μετρικό μέτρο που χρησιμοποιείται για τη σύγκριση των εκπομπών από όλα αυτά τα διάφορα αέρια του θερμοκηπίου με βάση του δυναμικού τους για υπερθέρμανση του πλανήτη (GWP), μετατρέποντας ποσότητες άλλων αερίων στην ισοδύναμη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα με το ίδιο δυναμικό υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Τι περιλαμβάνεται στο αποτύπωμα άνθρακα και τι όχι;
Η πιο συνηθισμένη κατάχρηση της φράσης αποτύπωμα άνθρακα είναι η απώλεια ορισμένων ή και των περισσότερων από τις εκπομπές που προκαλούνται, οποιαδήποτε δραστηριότητα ή αντικείμενο συζητείται. Για παράδειγμα, πολλοί ιστότοποι υπολογιστών άνθρακα στο διαδίκτυο θα σας πουν ότι το αποτύπωμα άνθρακα είναι ένα συγκεκριμένο μέγεθος με βάση τη χρήση της οικιακής σας ενέργειας και τις προσωπικές ταξιδιωτικές συνήθειες, αλλά αγνοώντας όλα τα άλλα αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζετε.
Ομοίως, μια εταιρεία χονδρικής πώλησης τροφίμων μπορεί να ισχυριστεί ότι μέτρησε το αποτύπωμα άνθρακα, αλλά κάνοντάς το αυτό κοίταξε μόνο το γραφείο, την αποθήκη και τα αυτοκίνητά της, ενώ αγνοούσε τις πολύ μεγαλύτερες εκπομπές που προκαλούν οι ίδιοι οι παραγωγοί των τροφίμων.
Αυτού του είδους τα αποτυπώματα άνθρακα είναι στην πραγματικότητα περισσότερο σαν «αποτυπώματα στα δάχτυλα» του άνθρακα – δεν δίνουν την πλήρη εικόνα.
Η σημασία της διάκρισης μεταξύ «άμεσων» και «έμμεσων» εκπομπών
Η μεγάλη σύγχυση σχετικά με τα αποτυπώματα οφείλεται στη διάκριση μεταξύ «άμεσων» και «έμμεσων» εκπομπών. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα: το πραγματικό αποτύπωμα άνθρακα της οδήγησης ενός αυτοκινήτου περιλαμβάνει όχι μόνο τις εκπομπές που βγαίνουν από τον σωλήνα εξάτμισης, αλλά και όλες τις εκπομπές που λαμβάνουν χώρα όταν το λάδι εξάγεται, αποστέλλεται, διυλίζεται σε καύσιμο και μεταφέρεται στο σταθμό βενζίνης, για να μην αναφέρουμε τις σημαντικές εκπομπές που προκαλούνται από την παραγωγή και τη συντήρηση του αυτοκινήτου.
Διακρίνουμε διαφορετικούς τύπους και εύρος εκπομπών
Οι άμεσες εκπομπές ή οι εκπομπές «πλαισίου 1» προέρχονται από πηγές που προέρχονται απευθείας από τον τότοπο που παράγει ένα προϊόν ή παρέχει μια υπηρεσία. Ένα παράδειγμα για τη βιομηχανία θα ήταν οι εκπομπές που σχετίζονται με την καύση καυσίμων επιτόπου.
Οι εκπομπές πεδίου 2 είναι εκείνες που σχετίζονται έμμεσα με την αγορασμένη ηλεκτρική ενέργεια, θερμότητα ή/και ατμό που χρησιμοποιούνται σε έναν τόπο, π.χ.
- Μεταφορά υλικών/καυσίμων
- Οποιαδήποτε ενέργεια που χρησιμοποιείται εκτός της εγκατάστασης παραγωγής
- Απόβλητα που παράγονται εκτός της μονάδας παραγωγής
- Οποιαδήποτε διαδικασία ή θεραπείες στο τέλος της ζωής
- Μεταφορά προϊόντων και απορριμμάτων
- Εκπομπές που σχετίζονται με την πώληση του προϊόντος.
Οι εκπομπές πεδίου 3 είναι όλες οι άλλες έμμεσες εκπομπές που προέρχονται από τις δραστηριότητες ενός οργανισμού αλλά από πηγές που δεν κατέχουν ή δεν ελέγχουν.
Το Πρότυπο Λογιστικής και Αναφοράς Εταιρικής Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Πεδίο 3) του Πρωτοκόλλου GHG επιτρέπει στις εταιρείες να αξιολογούν τον αντίκτυπό τους σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα των εκπομπών και να προσδιορίζουν πού να επικεντρώσουν τις δραστηριότητες μείωσης.
Εταιρείες όπως η Diversey, αντιμετωπίζουν την πρόκληση του πώς να αντιμετωπίσουν περίπλοκες καταστάσεις, όπως η παραγωγή ενός ευρέος χαρτοφυλακίου προϊόντων στο ίδιο εργοστάσιο ή εργοστάσια, τα οποία στη συνέχεια αποστέλλονται όλα σε διαφορετικά μέρη σε όλο τον κόσμο. Ποιο μέρος των συνολικών εκπομπών αποδίδεται σε ποιο προϊόν; Ο μόνος πρακτικός τρόπος για να το χειριστείτε αυτό είναι η αναλογική απόδοση, και πιθανώς ο καλύτερος σε όγκο.
Δωρεάν infographic
Γρήγορα βήματα για να βελτιώσετε το αποτύπωμα άνθρακα στον επαγγελματικό σας καθαρισμό
Η δυναμική υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι βασικό ζήτημα, αλλά δεν είναι η μόνη κατηγορία περιβαλλοντικών επιπτώσεων
Η Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής (LCA) παρέχει ένα πλαίσιο για τη μέτρηση του αντίκτυπου, για παράδειγμα, ενός προϊόντος. Η LCA αξιολογεί διάφορες πτυχές των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ανάλογα με τη μέθοδο LCA που εφαρμόζεται. Το GWP είναι μόνο μία από τις κατηγορίες. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι LCA:
- Το λεγόμενο CML (Centrum Voor Milieuwetenschappen, ινστιτούτο της Σχολής Επιστημών του Πανεπιστημίου του Leiden) είναι η μεθοδολογία που χρησιμοποιούμε κυρίως. Επικεντρώνεται σε μια σειρά από κατηγορίες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που εκφράζονται με όρους εκπομπών στο περιβάλλον.
- TRACI (Εργαλείο για τη μείωση και την αξιολόγηση των χημικών και άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων) είναι μια μέθοδος που αναπτύχθηκε από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) και χρησιμοποιείται κυρίως στις ΗΠΑ.
- Δίπλα στο LCA, υπάρχει το PEF (Product Environmental Footprint-Περιβαλλοντικό αποτύπωμα προϊόντος) από την Ε.Ε. Η μεθοδολογία PEF είναι πολύ παρόμοια με την Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής (LCA), αλλά η PEF θα είναι πιο αυστηρή στους κανόνες της από μια κανονική ΑΚΖ, λόγω συγκεκριμένων Κανόνων Κατηγορίας Βιομηχανίας. Επιπλέον, όπως ορίζεται και καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι αξιολογήσεις PEF θα είναι πιο συγκρίσιμες και πιο κατάλληλες για συγκριτική αξιολόγηση προϊόντων ή/και υπηρεσιών από τις προηγούμενες ΑΚΖ. Αλλά το PEF είναι ακόμα ένα έργο σε εξέλιξη.
Εάν θέλετε να αξιολογήσετε τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, πρέπει να ορίσετε από τι πραγματικά αποτελείται αυτός ο κύκλος ζωής. Το όριο συστήματος καθορίζει ποιες διεργασίες θα συμπεριληφθούν ή θα εξαιρεθούν από το σύστημα. δηλαδή η LCA.
- Cradle to Grave:περιλαμβάνει την αλυσίδα παραγωγής υλικών και ενέργειας και όλες τις διεργασίες από την εξόρυξη της πρώτης ύλης μέχρι τη φάση παραγωγής, μεταφοράς και χρήσης μέχρι την επεξεργασία του προϊόντος στο τέλος του κύκλου ζωής του.
- Cradle to Gate: περιλαμβάνει όλες τις διεργασίες από την εξόρυξη της πρώτης ύλης μέχρι τη φάση παραγωγής (πύλη του εργοστασίου). χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής ενός προϊόντος.
- Gate to Grave: περιλαμβάνει τις διεργασίες από τη χρήση και τις φάσεις τέλους ζωής (όλα μετά την παραγωγή) που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος μόλις φύγει από το εργοστάσιο.
- Cradle-to-cradle είναι μια παραλλαγή του cradle-to-grave, που ανταλλάσσει το στάδιο των απορριμμάτων με μια διαδικασία ανακύκλωσης που το καθιστά επαναχρησιμοποιήσιμο για άλλο προϊόν, ουσιαστικά «κλείνοντας τον βρόχο». Αυτός είναι ο λόγος που αναφέρεται και ως ανακύκλωση κλειστού βρόχου.
Η Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής είναι μια χρονοβόρα δραστηριότητα με ένταση δεδομένων, με τη συλλογή και αξιολόγηση όλων των εισροών και εκροών και των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός συστήματος προϊόντος κατά τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος.
Εργαλεία λογισμικού όπως το Ecoinvent, το GaBi ή το SimaPro συνδυάζουν λογισμικό μοντελοποίησης και αναφοράς για την αξιολόγηση κύκλου ζωής και βάσεις δεδομένων περιεχομένου με διαισθητικά εργαλεία συλλογής δεδομένων και αναφοράς που βοηθούν στη σύγκριση σεναρίων επιπτώσεων. Περισσότερες από χίλιες ουσίες ταξινομούνται και χαρακτηρίζονται ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο συμβάλλουν σε έναν κατάλογο κατηγοριών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Εξακολουθεί να απαιτεί ειδική τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και εμπειρία για την ολοκλήρωση μιας πλήρους μελέτης LCA.
Πρακτικά παραδείγματα από τη βιομηχανία καθαρισμού και υγιεινής
Υπερσυμπυκνωμένα προϊόντα καθαρισμού
Όλοι αισθανόμαστε διαισθητικά ότι η αυξημένη συγκέντρωση υγρών προϊόντων καθαρισμού θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα, καθώς μειώνει την ποσότητα του υλικού συσκευασίας και την ποσότητα της χημικής ουσίας που μεταφέρεται από την παραγωγή στην αποθήκη και τον τόπο τελικής χρήσης.
Αυτό φαίνεται στο αποτύπωμα άνθρακα τους; Ναι φαίνεται. Ωστόσο, το παρακάτω γράφημα (*) δείχνει επίσης τη σημασία της κατανόησης του τι συγκρίνουμε.
Αν δούμε το αποτύπωμα άνθρακα μιας συσκευασίας έτοιμου προς χρήση (RTU) έναντι ενός συμπυκνωμένου προϊόντος, το προϊόν RTU έχει πολύ μικρότερο αποτύπωμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το RTU έχει πολύ νερό και χαμηλότερα επίπεδα συστατικών. Πρέπει να είστε προσεκτικοί για να μην βγάλετε το λάθος συμπέρασμα ότι το RTU είναι το καλύτερο προϊόν.
Όταν αναλύουμε αυτές τις δύο λύσεις με διαφορετική μονάδα συσκευασίας, τα αποτελέσματα ανατρέπονται. Αντί να μετράμε το αποτύπωμα άνθρακα μιας συσκευασίας προϊόντος, έχουμε ρυθμίσει τη λειτουργική μονάδα να έχει 1 τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας αποτελεσματικά καθαρισμένο. Σε αυτήν την κατάσταση, το αποτύπωμα άνθρακα των χημικών ουσιών είναι πανομοιότυπο, αλλά οι επιπτώσεις της συσκευασίας, της παραγωγής, της διανομής και της απόρριψης είναι χειρότερες για το προϊόν RTU.
Πολλές εταιρείες θα ήθελαν να γνωρίζουν το αποτύπωμα άνθρακα ανά περίπτωση προϊόντος, καθώς αυτά τα αποτελέσματα θα χρειάζονταν για τις αξιολογήσεις του Πεδίου 3 όταν η συνολική επιφάνεια που καθαρίστηκε δεν είναι γνωστή. Αυτά τα αποτελέσματα, ωστόσο, μπορεί να είναι παραπλανητικά εάν προσπαθείτε να εντοπίσετε τη λύση με το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα. Επομένως, η Diversey συνιστά πάντα τη χρήση «αποτελεσματικού καθαρισμού» (π.χ. ανά καθαρισμένη περιοχή) ως λειτουργική μονάδα για ουσιαστική σύγκριση.
Οικολογικά πιστοποιημένα και πράσινα προϊόντα
Ο πιστοποιημένος πράσινος καθαρισμός μπορεί να οριστεί ως η χρήση προϊόντων καθαρισμού και μεθόδων που είναι εξουσιοδοτημένα από τρίτο μέρος για να πληρούν ορισμένα περιβαλλοντικά κριτήρια και κριτήρια ασφάλειας. Για να είναι ο καθαρισμός «πράσινος», τα προϊόντα πρέπει να αφαιρούν αποτελεσματικά τους ρύπους και τα επικίνδυνα συστατικά χωρίς συμβιβασμούς στην απόδοση. Λαμβάνουν υπόψη την τύχη των χημικών ουσιών και των υλικών που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και την πιθανή βλάβη στο περιβάλλον, αλλά αυτό δεν σημαίνει a priori ότι αυτά τα προϊόντα έχουν σημαντικά χαμηλότερο GWP. Αυτό εξαρτάται επίσης από τη συγκέντρωση χρήσης, τη συσκευασία κ.λπ.
Στο παρακάτω γράφημα (*), μπορείτε να δείτε ότι το όφελος της οικολογικής πιστοποίησης είναι μικρότερο από το όφελος από την αύξηση της συγκέντρωσης του προϊόντος. Οι πετροχημικές πρώτες ύλες και συστατικά έχουν υψηλό GWP. Η αντικατάστασή τους με «φυσικά», ανανεώσιμα συστατικά θα βοηθήσει, αρκεί τα συστατικά να προέρχονται από απόβλητα γεωργίας ή τροφίμων. Εάν οι καλλιέργειες καλλιεργούνται ειδικά για την παραγωγή αυτών των συστατικών (και επομένως ανταγωνίζονται την παραγωγή τροφίμων), τότε ο συνολικός αντίκτυπος αυτής της διαδικασίας είναι πολύ μεγαλύτερος από τη χρήση πετροχημικών συστατικών. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την πηγή των πρώτων υλών στα προϊόντα. Το όλο όφελος στο GWP προέρχεται από τη διαφορά στην πηγή των συστατικών που χρησιμοποιούνται στο προϊόν.
Συσκευασία προϊόντων καθαρισμού
Κανείς δεν θα αρνηθεί τα μεγάλα προβλήματα που έχουμε με τα πλαστικά απόβλητα. Όχι ότι το πλαστικό είναι τόσο κακό, αλλά είναι τόσο κακό επειδή χρησιμοποιούμε τόσο πολύ από αυτό μόνο μία φορά και μετά το πετάμε.
.Η χρήση πλαστικού που ανακυκλώνεται μετά τον καταναλωτή (PCR) μειώνει το GWP ενός προϊόντος. Ο παρακάτω πίνακας (*) το δείχνει ξεκάθαρα. Ωστόσο, το συνολικό όφελος ενός προϊόντος εξαρτάται από τη συνεισφορά του συστατικού της συσκευασίας στο συνολικό GWP αυτού του προϊόντος. Είναι πολύ λογικό να μεταβείτε σε πλαστικό PCR με προϊόντα RTU σε φιάλες με σκανδάλη ψεκασμού. Το όφελος από το GWP των συμπυκνωμένων προϊόντων σε κουτιά 1L ή 5L είναι αμελητέο. Ωστόσο, εξακολουθεί να βοηθά φυσικά στη μείωση του παγκόσμιου προβλήματος των αποβλήτων.
Αποτύπωμα άνθρακα στον επαγγελματικό καθαρισμό, βασικά σημεία
- Κατανοήστε το εύρος του αποτυπώματός σας και τι περιλαμβάνεται/δεν περιλαμβάνεται
- Το GWP είναι το κλειδί, αλλά δεν είναι η μόνη κατηγορία περιβαλλοντικών επιπτώσεων
- Χρησιμοποιήστε τον «αποτελεσματικό καθαρισμό» ως μονάδα για συγκρίσεις GWP
- ‘Natural’ products have lower GWP if ingredients come from waste Τα φυσικά προϊόντα έχουν χαμηλότερο δείκτη GWP αν τα συστατικά προέρχονται από απόβλητα
- Χρησιμοποιήστε συμπυκνωμένα καθαριστικά με επαναγεμιζόμενους ψεκαστήρες από ανακυκλωμένο πλαστικό
Βιβλιογραφία
https://www.cdp.net/en
https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en
https://co2living.com/what-is-a-carbon-footprint-updated-2021/
https://ecochain.com/knowledge/impact-categories-lca/
(*) Οι υπολογισμοί βασίζονται σε προϊόντα της Diversey